Pobeda 1940

PREGLED KNJIGE

Među desetinama knjiga objavljenih u anglosaksonskoj bibliografiji tokom proteklih 70-ak godina, čiji su mnogobrojni autori analizirali mnoštvo različitih tema posvećenih čuvenoj vazduhoplovnoj bici na britanskom nebu i nad engleskim Kanalom u periodu nakon Vermahtovog osvajanja Francuske u junu 1940. godine, pred čitaocima je posebna knjiga sa tematikom spomenute bitke, bitke za Britaniju, ali svakako mnogo drugačija od svih dosada objavljenih o ovoj bici tokom više decenija unazad.

Ovo je luksuzna monografija, koja se već prema samom izgledu, Landscape-rasporedu stranica, bogatstvu fotografija i priča koje su autori uobličili iz ličnih kazivanja samih učesnika sa obe strane (pilota britanskog RAF-a i nemačke Luftwaffe) izdvaja od svega dosada priređenog o ovoj legendarnoj vazduhoplovnoj bici. Zato, kako podnaslov knjige to i naglašava, bitka za Britaniju je u ovoj knjizi data na način kako nikada ranije nije viđena!

Kao urednik i prevodilac ove knjige, a pasionirani poznavalac spomenute bitke, nemam ni najmanju sumnju da je ovo najlepša i najinteresantnija knjiga ― po mom skromnom mišljenju ― koja je ikada objavljena na srpskom jeziku o jednoj bici iz istorije vazduhoplovstva. Na taj zaključak me navodi već i sama estetika izrade knjige u grafičkom smislu, a svakako i izuzetno zanimljiv sadržaj koji čine dosada neobjavljene fotografije (ukupno, njih preko 330!) i živopisni tekstovi svedočenja direktnih učesnika bitke. Naime, koncepcija knjige je kolosalna: ispričati te uzbudljive letačke doživljaje u prvom licu jednine mnogih učesnika sa obe zaraćene strane, koji sa čitaocem dele lične impresije iz kabine svog aviona posmatrajući situaciju na nebu, na pokazivačima sa instrument-table, i dele one najdublje . . . iz svog srca! Čitalac će naići na priču "Štuka"-pilota ispunjenog zebnjom pred predstojeći ratni zadatak nad ciljem lociranim negde u priobalju britanskog Ostrva, na kazivanje člana posade "Do-17" u sastavu bombarderske formacije koja napada engleski aerodrom iz brišućeg leta, naići će potom na intimno osećanje nemoći koje obuzima čuvenog nemačkog pilota-lovca Adolfa Galanda u kasnijim fazama bitke; čitalac će se grohotom nasmejati na ironični humor nemačkog letačkog asa kakav je bio Jozef "Pips" Priler, a opet će se sa koncentracijom udubiti u kazivanja plejade engleskih pilota-lovaca, Al Dira, Pitera Taunzenda, Stanford-Taka i mnogih drugih junaka tog doba iz redova pobednika . . . Mlađi čitaoci će konačno moći da imaju uvid u fotografije pilota sa obe zaraćene strane čiji su posleratni književni memoari predstavljali inspiraciju novim posleratnim generacijama pilota i vazduhoplovnih entuzijasta, a oni stariji, iskusniji čitaoci će još jednom moći da se podsete na plejadu letačkih asova koji su obeležili jedan istorijski period i epohu pilota-lovca Drugog svetskog rata poput Galanda, Meldersa, Prilera, Ezaua, Trautlofta, Ilefelda, Vika, Ebighauzena, Minheberga, Hana i drugih sa nemačke, odnosno sa britanske strane: Al Dira, "Sejlor" Malana, Stanford-Taka, Badera, Loka, Dandasa, i savezničkih pilota drugih nacionalnosti (Poljaka, Amerikanaca, Čeha i drugih).

Čini se da je svrha ove knjige posvećena 75. godišnjici bitke, sa tolikom vremenskom distancom od sukoba koji je mogao da promeni sudbinu sveta, bila da otkrije uravnoteženu istorijsku sliku o oba tadašnja protivnika, britanskom RAF-u i nemačkoj Luftwaffe, i da pokaže ujednačenost šansi za konačnu pobedu koju su imala oba protivnika. U knjizi postoji čitav blok fotografija posvećen nemačkom lovačkom gešvaderu (Jagdgešvader 26) sa detaljima svakodnevnog života pilota i zemaljskog osoblja na francuskom tlu, kao i poseban blok fotografija posvećen pilotima RAF-ovog 32. skvadrona. U knjizi je izuzetno sadržajno prikazan istorijski period konfliktnih odnosa među evropskim državama koji je doveo do izbijanja Drugog svetskog rata, pa potom i koji je prethodio otpočinjanju bitke, s naročitim osvrtom na razvoj i pohod nemačke ratne mašine u periodu 1933-1940. godine. Tekstom i fotografijom je verno ovekovečeno školovanje pilotskog kadra Luftwaffe, kao i regrutacija britanskog pilotskog osoblja u svoj teskobi očekivanog sukoba sa agresorom. Najveći deo fotografija koje se pojavljuju u ovoj knjizi nikada ranije nisu objavljene, a mnoge pripadaju lično bivšim učesnicima ovih događaja. Čak i tekstovi često predstavljaju svedočanstva o stanju i pozicijama protivnika, u tehničko-taktičkom pogledu, iznose prednosti i mane letačkih mašina, kao i o stanju vojničkog i ljudskog morala unutar redova obe strane. Ova knjiga vrhunskog kvaliteta izrade pruža slikovnu hronologiju legendarne bitke i opisuje činjenično stanje na koji način je moćno nemačko ratno vazduhoplovstvo po prvi put poraženo u jednom ratnom pohodu, i to od Čerčilove "Nekolicine" pilota ("The Few").

Istorija bitke za Britaniju je prepričavana mnogo puta, ali ova knjiga nudi nov i ekskluzivni pristup, dajući istovremeno impuls razvoju današnjeg Aviation Heritage-a, pružajući prikaz savremenih fotografija fantastičnog kvaliteta obnovljenih ratnih aviona iz vremena bitke za Britaniju koji i dan-danas lete evropskim nebom.

Ovu nezaboravnu knjigu toplo preporučujem zainteresovanim ljubiteljima istorije vazduhoplovstva i tematike Drugog svetskog rata, koja će pretpostavljam, po emocijama koje će kod čitaoca izazvati, zaslužiti da stoji na počasnom mestu u njegovoj ličnoj biblioteci.

O AUTORIMA

Knjiga je plod angažovanja dvojice autora, Džona Dibsa i Tonija Holmsa, istaknutih profesionalaca i vazduhoplovnih entuzijasta u zanimanjima povezanim sa popularizacijom vazduhoplovstva.

Englez koji živi u SAD, Džon Dibs (1967), je fotograf, specijalista za snimanja u vazduhu (tzv. air-to-air fotografisanje), a njegova dela krase naslovne strane vodećih svetskih vazduhoplovnih časopisa. Takođe je autor serije vazduhoplovnih knjiga i kalendara pod nazivom ‘Flying Legends’.

Australijanac koji živi u Engleskoj, Toni Holms (1958), je objavljivani autor knjiga sa vazdu­hoplovnom tematikom, sa preko 50 sopstvenih izdatih knjiga, i dodatnih 350 naslova koje je uređivao.

Zajedno, svaki u svom opusu, načinili su kombinovanje svojih profesionalnih napora da ljubiteljima epskog sukoba iz letnjih meseci 1940. godine širom sveta podare ovu nezaboravnu književnu "poslasticu" na toliko jedinstven način, dosada sasvim sigurno – neobjavljenu na srpskom jeziku.