PADOBRANSKI "KRIKET"

Uvod

U daljem tekstu, pokušaću da svakog posetioca ovog web-sajta uputim u pojašnjenja svojstava i namene onog komada vojne opreme koji je, po svom nastanku, kao i dramatičnoj važnosti svoje upotrebe, postao legendarni deo padobranske opreme pri kraju Drugog svetskog rata.

U srpskom jeziku još uvek ne postoji njegov zvaničan naziv. Anglo-američkog je porekla, a zvanični naziv na engleskom jeziku glasi: AIRBORNE CRICKET.

Svako može, korišćenjem dostupnih Youtube-snimaka, da se podseti na dobro poznat zvuk iz mirnih letnjih noći. To je zvuk koji proizvode noćni zrikavci. Spadaju u familiju insekata pod nazivom Tettigoniidae, koji svojim krilima, dok gmižu, spomenuti zvuk kreiraju na određeni fiziološki način (tzv. stridulacija).

Iako je naziv ovog insekta na engleskom jeziku upravo "CRICKET", bitno je naglasiti da, očigledno, taj naziv nema nikakve veze sa poznatom sportskom igrom – kriketom, rasprostranjenom u Velikoj Britaniji, Indiji, Pakistanu i drugim zemljama širom sveta, koje su tu igru prihvatile od svojih britanskih kolonizatora.

Otuda se na ovom web-sajtu koristi isti strani naziv u našem izgovoru: KRIKET.

Vratimo se istoriji: u prvoj sedmici maja 1944. godine, na tlu južne, jugozapadne i jugoistočne Engleske se okupljala dotada najveća ikada viđena armada britanskih, kanadskih, američkih i poljskih vojnika, kao i jedinice Slobodnih Francuza. Ove savezničke vojske su, uz dotada neviđenu koncentraciju oružja i ratne opreme, trebale da učestvuju u predstojećoj invaziji na evropski kontinent, tada okupiran i potlačen od strane nacističke Nemačke i njenih satelita. U sastavu tih savezničkih trupa, bile su i desantno-padobranske jedinice, prvenstveno britanske i američke.

Jedna među njima, američka 101. vazdušno-desantna divizija (101st Airborne Division), sa čuvenim nadimkom "Klikćući orlovi" ("The Screaming Eagles"), odgovorna je što i dan danas govorimo o tom komadu opreme.

Tadašnji komandant divizije, general Maksvel Tejlor (Maxwell D. Taylor, 1901-1987) je upravo tokom pripremne vežbe "Orao" ("Exercise Eagle", 9-12. maj 1944.) došao do nekih mučnih saznanja o funkcionisanju međusobne komunikacije među jedinicama svoje divizije iza zamišljenih neprijateljskih linija, a pogotovo u noćnim uslovima. I sám je tada ustvrdio da je njegovim vojnicima potreban komad opreme koji će proizvoditi što tiši, a istovremeno prepoznatljiv zvuk, a koji je istovremeno moguće nositi u ruci. Zaključio je da je upravo KRIKET baš to!!!

Poreklo

Prvobitno, KRIKET je u Engleskoj dizajniran kao dečija igračka. Međutim, ubrzo, tih istih 20-ih godina XX veka, počeo se koristiti među šefovima tadašnjih muzičkih orkestara na način da ovom malenom spravicom održavaju ritam melodija svojih muzičara. Njenu proizvodnju u to doba je vršila birmingemska kompanija "J Hudson & Co." Veći deo proizvedenih komada je tih godina izvezen u Sjedinjene Američke Države. Sasvim je moguće da su se jedan ili dva primerka vratila u Englesku tako što su ih doneli pripadnici američkih vojnih orkestara koji su posećivali američke vojnike, razonodeći ih u britanskim predinvazionim kampovima i bazama.  Vrlo je verovatno da je neki od pripadnika 101. divizije nekako "otkrio" da je u pitanju izvanredan signalni uređaj u časovima noćne pomrčine. Međutim, kako god bilo, baš spomenuti general je naknadno tvrdio kako je upravo on uveo ove malene spravice u upotrebu svoje jedinice neposredno pred invaziju i predstavio ih svojim vojnicima.

Priča kreće...

Fabrici "J Hudson and Co." je hitno plasirana narudžbina i njihova proizvodnja je naglo ubrzana kako bi se dostigla željena količina u kratkom roku, uz skidanje sa zaliha svih postojećih komada. Originalni komadi su proizvođeni od čistog mesinga, a većina komada sa zaliha je bila od niklovanog mesinga. Savremene brojke pokazuju da se, na svakih 7-10 mesinganih, pojavljivao po jedan niklovani model isporučen u jedinicu.

 

"Rendezvous with Destiny"

Uz ovaj moto jedinice, oko 6.600 pripadnika 101. vazdušno-desantne divizije je iskočilo iz transportnih aviona nad francuskim poluostrvom Kotanten, iza neprijateljskih linija, nešto malo nakon ponoći 6. juna 1944. godine. Imali su svoja taktička naređenja koja su morali da izvrše pre invazije sa mora savezničkih trupa na normandijske obale tog jutra. Bio je mrkli mrak i skoro nemoguće za svakog  padobranca da uoči gde su se oko njega prizemljili njegovi saborci. Naređenje koje su primili, a odnosilo se na svačiji KRIKET, bilo je da na svaki zvuk oko sebe reaguju tako što će jednim klikom uputiti poziv za prepoznavanje u pravcu zvuka nejasnog porekla. Osoba koja bi odgovorila sa dva klika na svom KRIKETU, bila bi prepoznata kao prijatelj, a ne protivnik. I tada bi se međusobna komunikacija nastavila tihim govorom. Kako je to čuveni američki glumac, Džon Vejn predstavio (u ulozi potpukovnika Vandervorta u filmu "The Longest Day", iz 1962. godine):

"One click is to be answered by two clicks. And if you don’t get that answering click, GET TO DIRT, OPEN FIRE!"

Zbog elementa iznenađenja koji je trebalo zadržati u odnosu na neprijateljske nemačke vojnike, naređeno je da se KRIKET koristi jedino u toj prvoj invazionoj noći, kako bi se sprečilo da Nemci zarobe neki od njih i obrnutim inženjeringom ili i samom upotrebom tih oduzetih komada, izazovu dodatne žrtve među američkim padobrancima sledeće ratne noći, navodeći ih u zasede . . .

Ipak, mnogi od ovih neustrašivih boraca su svoj sopstveni KRIKET zadržali dugo nakon te noći, pa čak i decenijama nakon okončanja rata. Time je među preživelim američkim padobrancima ova spravica postala simbol poput ikone, a takođe i jedan od znamenja samog invazionog dana, poznatijeg kao D-Day.

KRIKET je prikazivan u svim filmskim ostvarenjima posvećenim savezničkom iskrcavanju u Normandiji decenijama nakon tih događaja. Osim slavne promocije u tumačenju Džona Vejna, viđen je i u kultnoj HBO-seriji "Band of Brothers" iz 2001. godine, kao i u mnogim drugim dokumentarcima iz tog vremena, postavši svetski poznat i slavom ovenčan komad padobranske opreme.

Mora se naglasiti – za one koji poznaju i drugu američku vazdušno-desantnu jedinicu – pripadnici 82. vazdušno-desantne divizije ("All American") nisu koristili ove spravice u prvoj invazionoj noći, već samo i jedino, pripadnici 101-ve.

 

Vratimo se nazivu...

Zvaničan naziv za signalni uređaj korišćen u normandijskom padobranskom desantu bio je "Acme No.470 Clicker". Međutim, padobranci 101. vazdušno-desantne divizije su ga preimenovali u jednostavno "Cricket", prema insektu sa početka ove priče, jer je padobrance zvuk spravice podsećao na onaj koji kreira ovaj insekt. Nazivan je tokom kasnijih godina i mnogim drugim nazivima, poput: "The D-Day Clicker", "The Normandy Cricket", "The Airborne Clacker", "The Paratrooper Signalling Toy" i najzad, "The 101st Clicker".

 

Vaš primerak

Po prvi put nakon 1944. godine, "ACME"- igračka je ponovo dostupna.

KRIKET se ponovo proizvodi. I ne samo to, proizvodi se u originalnoj kompaniji, u originalnoj fabrici i na originalnim mašinama. Ove spravice su originalne, osim što se prave više od 70 godina nakon prve količine! Prave se od mesinga, čelika i nikla, baš poput onih iz perioda Drugog svetskog rata.

Nudimo Vam nove, mesingane KRIKETE, sa rupicom za provlačenje kanapa radi nošenja oko vrata.

I ono što se uz KRIKET dodatno dobija, jeste faksimil izjave proizvođača o 100%-tnoj originalnosti.  Ogromna većina kolekcionara i učesnika ponovnih okupljanja (pripadnika udruženja koje čuvaju uspomene na padobranske jedinice iz Drugog svetskog rata) širom sveta, žele autentičnost svoje opreme prilikom održavanja kontakata sa javnošću i radi budućih članova, a mi im to i pružamo.

Samo ORIGINALNA, a ne nekakva jeftina kopija, nalik fantaziji kakva nije ni postojala tokom Drugog svetskog rata, omogućiće svakome da Vaš KRIKET pogleda izbliza, nabavi svoj i na taj način omogući da se istinita priča o toj malenoj spravici, koja je značila razliku između života i smrti te sudbonosne junske noći, prenosi dalje sa koleno na koleno među ljubiteljima istorije, profesionalnim i sportskim padobrancima, vojnicima svih rodova.